Διονύσης Σαββόπουλος: «Σας αγαπώ πολύ, δεν μας χωρίζει τίποτε πια»

Ο κορυφαίος Έλληνας καλλιτέχνης μιλά στον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο με αφορμή τα podcasts του για το ελληνικό τραγούδι που θα αρχίσουν να μεταδίδονται την Κυριακή του Πάσχα από το LIFO.gr και το greece2021.gr - Ολόκληρη η συνέντευξη στο LIFO.gr

 — Τώρα που μεγάλωσες τι είδες που δεν ήξερες από τη φύση της ζωής;

Ότι είναι απίστευτα σύντομη. Το άκουγα, αλλά το συνειδητοποίησα ξαφνικά και απολύτως. Σαν αστραπή.

— Από τη φύση των ανθρώπων;

Οι άνθρωποι το ξέρουν κατά βάθος τι μικρούτσικο πράγμα είναι η ζωή τους, ένας κόκκος άμμου. Γι’ αυτό προσπαθούν να τη διαστείλουν, να της δώσουν κάτι μεγαλύτερο, γι’ αυτό μπαίνουν σε περιπέτειες, κάνουν πολέμους, σκοτώνονται, μισούν ή λατρεύουν. Φτιάχνουν, επίσης, τον Παρθενώνα, την ενάτη συμφωνία, το ευρωπαϊκό μυθιστόρημα ή στέλνουν διαστημόπλοια στον Άρη κι όμως, κάτι απειροελάχιστο, ένας ιός π.χ., μπορεί να τους διαλύσει. Αυτή είναι η φύση μας.

— Και από τη φύση των Ελλήνων;

Οι Έλληνες είναι ευλογημένοι λόγω του τόπου. Είναι πολυμήχανοι και γουστόζικοι, όπως οι φιγούρες του θεάτρου σκιών. Είναι όλο ζωντάνια και ενέργεια, αλλά, όταν δεν μπορούν να τη διοχετεύσουν σε ένα υψηλό σχέδιο, τη στρέφουν ο ένας στον άλλον και τρώγονται μεταξύ τους. Απ’ την πολλή ζωηράδα ή θα πετάμε ψηλά ή θα κυλιόμαστε στο αλληλοφάγωμα. Αυτή είναι φύση μας.

— Τώρα που έκανες τη βόλτα σου, υπάρχουν πράγματα της νεότητάς σου, στα οποία γυρνάς ξανά;

Τα έχω συνεχώς μπροστά μου, δεν έφυγα ποτέ από αυτά. Εμένα το παρελθόν μου είναι πάντα εδώ. Και απ’ το μέλλον, επίσης, παίρνω μια μυρωδιά και ακούω τη βουή του. Κι αυτό είναι εδώ.

— Πρόσωπα που επανεκτίμησες ή σου λείπουν;

Ο Αλέξης Ασλάνογλου. Ο Αλέξανδρος Πατσιφάς. Ο Τάσος Φαληρέας. Ο Λουκιανός Κηλαηδόνης. Μου λείπει πολύ ο αδελφός μου, ο Σαββούλης, που τον χάσαμε δέκα χρόνια πριν. Βλέπω καμιά φορά στο όνειρό μου το πατρικό μας και ξυπνάω ευτυχισμένος.

— Ποια δίψα σου μένει ακόμη αξεδίψαστη;

Η δίψα για λίγη γαλήνη. Είναι μια παραδείσια κατάσταση που την έχω ζήσει κατά καιρούς για λίγες μόνο στιγμές. Γι’ αυτό ξέρω καλά την έλλειψή της. Συνήθως είμαι αγχωμένος, ανήσυχος. Κοιμάμαι δύσκολα. Διψώ για έναν καλό ύπνο.

― Υπάρχει ένα ποίημα του Πεσσόα, που πάει έτσι:

Αγάπη μου, προτιμώ τα τριαντάφυλλα απ’ την πατρίδα•
Και πιο πολύ από τη φήμη και την αρετή
Μ’ αρέσουν οι μανόλιες.

Όσο αυτή η περαστική ζωή δε με κουράζει,
Κι εγώ μένω ο ίδιος,
θα την αφήνω να συνεχίζει να περνά.

Τι σημασία έχει ποιος κερδίζει και ποιος χάνει
Αν τίποτα δεν έχει σημασία για μένα
Και η αυγή πάντα χαράζει;

Εσύ Διονύση, τι προτιμάς πιο πολύ: τα τριαντάφυλλα ή την πατρίδα;

Γιατί ρωτάς;

— Σε ρωτάω γιατί αν και το πρώτο podcast σου για τα τραγούδια των Ελλήνων με συγκίνησε μέχρι δακρύων, είδα εκεί πάλι την ιερατική σου σχεδόν προσπάθεια να γίνουν όλα ένα, και τα τριαντάφυλλα και η πατρίδα, με τον τρόπο του Πεντζίκη και τον τρόπο της μεταβολής των στοιχείων στα μυστήρια ‒ αλλά, φαντάζομαι, θα παραδέχεσαι ότι εξακολουθούμε να ζούμε σε μια πραγματικότητα σπασμένη, αν όχι αυτοσπαρασσόμενη, και περισσότερο από ποτέ είμαστε όλοι κλεισμένοι σε γκαρσονιέρες κατόπτρων ‒ ο μαρκήσιος Ντε Σαντ δεν έσμιξε, τελικά, με τον χίπη.

Έσμιξε όμως στο τραγούδι. Τραγούδι θα πει «ωδή του τράγου». Το τραγούδι είναι η θυσία που δεν έγινε. Όμως, αν η θυσία που δεν έγινε, τραγουδηθεί, τότε είναι σαν να έγινε. Τραγουδώντας τον πόθο σου, νιώθεις μεγάλη ανακούφιση, όλα ενώνονται. Η τραγουδισμένη μας ζωή είναι η αληθινή. Στη σπασμένη μας ζωή, βέβαια, είναι αλλιώς.

— Οπότε, τι προτιμάς πιο πολύ: τα τριαντάφυλλα ή την πατρίδα;

Άσε μου τουλάχιστον την πατρίδα.

— Βρίσκεις χροιές, ποιότητες στο ελληνικό τραγούδι, που δεν τις βρίσκεις αλλού στον κόσμο ‒ ή τζάμπα καμαρώνουμε;

Το τραγούδι έχει πολύ βαθιές ρίζες εδώ. Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός το τριακόσια τόσο μ.Χ. έλεγε: « Οι πάτριοι ημών συρτοί». Σκέψου πόσο παλιός πρέπει να ήταν ο συρτός ήδη! Και εν τω μεταξύ, δύο χιλιάδες χρόνια μετά ο συρτός συνεχίζει να είναι το must του ελληνικού καλοκαιριού. Τα θρησκευτικά πανηγύρια μας κάθε καλοκαίρι είναι brand name μιλάμε. Και σε άλλες χώρες, στην Ινδία π.χ. ή στην Αραβία, το τραγούδι μπορεί να έχει βαθιές ρίζες, αλλά δεν έχει έναν Χατζιδάκι, έναν Τσιτσάνη, για παράδειγμα. Απλώς εκεί ανακυκλώνουν το ίδιο περίπου υλικό με καινούργια όργανα. Στην εισαγωγή του «Έχω ένα μυστικό», ο Μάνος βάζει, χωρίς ίσως να το συνειδητοποιεί, οκτώ νότες απ’ τον Επιτάφιο του Σείκιλου του 1ου αιώνα π.Χ, χρησιμοποιεί έναν ρυθμό μεταβυζαντινό, απλώνει μια ανάλαφρη σύγχρονη μελωδία και τη δίνει να την τραγουδήσουν μαθήτριες στο πούλμαν με τη Βουγιουκλάκη. Ολόκληρο παλίμψηστο που το τραγουδούσε ξέγνοιαστη η μαμά μου, απλώνοντας σεντόνια.

— Πες ότι έδινες ένα χαρτάκι με ονόματα να μνημονευτούν εδώ, στην άκρη της δύσκολης εποχής. Για λίγο κουράγιο.

Μάνος Χατζιδάκις. Νίκος Γκάτσος. Γιάννης Τσαρούχης. Τάκης Χορν.

— Τι νιώθεις για μας; Αν φεύγαμε για ένα ταξίδι μακρινό και ήξερες ότι δεν θα μας ξαναδείς, τι θα μας έλεγες, πριν χωριστούμε, για όλο αυτό το θυελλώδες πάρε-δώσε που συνέβη μεταξύ μας, δεκαετίες τώρα ‒ αυτόν τον δύσκολο έρωτα με τα απαράμιλλα άνθη;

Ήμουν ο μεγαλύτερος θαυμαστής σας στην αρχή. Σαν εσάς ήθελα να γίνω. Μετά, όμως, μου φερθήκατε σκληρά και απαξιωτικά κάποιες φορές και γέμισα οργή. Ήμουν ο μεγαλύτερος θαυμαστής σας επί γης και με κάνατε τον μεγαλύτερο εχθρό σας κάποτε. Ήθελα να το πω, να το ακούσετε και να τελειώνει πια αυτό. Στο καλό, σας αγαπώ πολύ, δεν μας χωρίζει τίποτε πια και πιστεύω ακράδαντα πως θα ανταμώσουμε πάλι, όπως σας βλέπω και με βλέπετε.

Πηγή: Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Η Επιτροπή «Ελλάδα 2021», στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, παρουσιάζει σειρά επετειακών podcasts του Διονύση Σαββόπουλου με τίτλο «200 χρόνια κομμάτια», αφιερωμένα στα 200 χρόνια του ελληνικού τραγουδιού. Την Κυριακή του Πάσχα, από τις 10 το πρωί, θα είναι διαθέσιμο το πρώτο επεισόδιο με τίτλο «ΧΟΡΕΨΕΤΕ - ΧΟΡΕΨΕΤΕ» από την πλατφόρμα της Επιτροπής www.greece2021.gr και από την ιστοσελίδα www.lifo.gr.

Τα podcasts είναι μια προσφορά της Επιτροπής «Ελλάδα 2021». Η Επιτροπή δεν λαμβάνει κρατική χρηματοδότηση και τα έσοδά της προέρχονται αποκλειστικά από τις χορηγίες και το Νομισματικό της Πρόγραμμα, το οποίο υλοποιείται με την ευγενική χορηγία της Τράπεζας της Ελλάδος και περιλαμβάνει δεκατέσσερα συλλεκτικά νομίσματα που διατίθενται μέσω του ειδικού e-shop στο shop.greece2021.gr. Πρόκειται για ένα μοναδικό ενθύμιο της επετείου των 200 χρόνων μετά την Επανάσταση του 1821, με ξεχωριστή συναισθηματική αλλά και υλική αξία, αφού οι μήτρες θα καταστραφούν μετά την παραγωγή του προβλεπόμενου αριθμού νομισμάτων.