Αριστείδης Χατζής: Είναι οι Έλληνες ανώριμοι για Σύνταγμα;

- Αγαπητέ Πλοίαρχε, δεν μπορείτε να φανταστείτε τις ραδιουργίες και τη σκληρή πολεμική της αντιπολίτευσης εναντίον μου! Εμποδίζουν την εφαρμογή των νόμων και διαταράσσουν την τάξη που αγωνίστηκα τόσο να εξασφαλίσω!

- Αγαπητέ Κυβερνήτα, έχετε στη διάθεσή σας ένα αποτελεσματικότατο μέσο για να ενδυναμώσετε την εξουσία σας και ταυτόχρονα να αποδυναμώσετε την αντιπολίτευση. Αυτό το μέσο είναι το Σύνταγμα.

Ο Καποδίστριας εκνευρίστηκε όταν το άκουσε. Ύψωσε τη φωνή του και απάντησε θυμωμένα:

- Εμένα με κάλεσαν εδώ για να κυβερνήσω αυτόν τον τόπο που κλυδωνίζεται όπως και το πλοίο σας την ώρα της τρικυμίας και να τον διασώσω οδηγώντας τον σε απάνεμο λιμάνι. Δεν έχω σκοπό, ούτε πρόθεση να παραβώ το καθήκον μου. Οφείλω να σώσω και όχι να καταστρέψω.

Γύρισε και έδειξε στον βρετανό Πλοίαρχο τον 8χρονο γιο του δεύτερου και συνέχισε:

- Εάν δώσετε σ’ αυτό το παιδάκι ένα ξυράφι, δεν θα κόψει το λαιμό του, καθώς δεν ξέρει πώς να ξυριστεί; Το ίδιο συμβαίνει και με αμόρφωτους λαούς, όπως είναι ο ελληνικός. Το Σύνταγμα είναι για τους Έλληνες όπως το ξυράφι του οποίου την χρήση δεν γνωρίζουν. Διότι, μην ξεχνάτε, ότι έζησαν και γνώρισαν μέχρι τώρα μόνο την υποδούλωση στους Τούρκους.

Ο Πλοίαρχος, διατηρώντας την ψυχραιμία του, απάντησε:

- Ακριβώς γι’ αυτό, επειδή δεν ξεχνώ ποια είναι η εμπειρία των Ελλήνων, να τι θα έκανα αν ήμουν εγώ ο Κυβερνήτης τους: θα τους έδινα να κρατούν το ξυράφι αυτοί, μόνοι τους. Και μετά εγώ, κρατώντας με προσοχή το χέρι τους, θα τους καθοδηγούσα, θα τους μάθαινα πώς να ξυρίζονται χωρίς να κοπούν.

Ο Καποδίστριας οργισμένος έκλεισε τη συζήτηση:

- Κύριε Πλοίαρχε δεν ήρθα στην Ελλάδα για να με χλευάσει η Ευρώπη. Έχω την υποχρέωση να κάνω κάτι άλλο. Εγώ να ξυρίζομαι μπροστά στο παιδάκι και έτσι να μάθει αυτό πώς να μεταχειρίζεται το ξυράφι για να μην κοπεί.

[Η συζήτηση αυτή έλαβε χώρα το 1830 πάνω στο HMS Madagascar, μια βρετανική φρεγάτα του 1822. Η ίδια φρεγάτα έφερε τον Όθωνα στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 1833 και αργότερα χρησιμοποιήθηκε στη δίωξη του παράνομου εμπορίου σκλάβων στον Ατλαντικό. Με τον 54χρονο Ιωάννη Καποδίστρια συνομιλεί ο κυβερνήτης της Μαδαγασκάρης, ο 40χρονος πλοίαρχος Edmund Lyons, πολύ γνωστός, κυρίως ως πρωταγωνιστής και ήρωας των Βρετανών στον Κριμαϊκό Πόλεμο και ιδιαίτερα στην πολιορκία της Σεβαστούπολης. Ο Lyons είναι σημαντικός στην ελληνική ιστορία και για άλλους λόγους. Καταρχάς έχασε τον 29χρονο αδελφό του στη ναυμαχία του Ναβαρίνου. Ζήτησε, τότε, ο ίδιος να τον στείλουν στο Αιγαίο και έφτασε το 1828 ως πλοίαρχος της φρεγάτας HMS Blonde για να επιβάλλει την παράδοση των κάστρων από τους Αιγύπτιους στους Έλληνες σε συνεργασία με το γαλλικό πεζικό.

Ο ίδιος έφερε τον Όθωνα στο Ναύπλιο το 1833. Αργότερα, παρασημοφορήθηκε από το Ελληνικό Βασίλειο με τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Σωτήρος, για τη συνεισφορά του στην απελευθέρωση του Μωριά. Το 1835 ο Πάλμερστον τον διόρισε Πρέσβη της Μεγάλης Βρετανίας στην Ελλάδα. Έμεινε πάνω από 14 χρόνια στην Αθήνα, έμαθε ελληνικά και είχε άριστες σχέσεις με πολλούς παράγοντες του ελληνικού δημόσιου βίου, ιδιαίτερα τους φιλελεύθερους. Διότι δεν ήταν απλώς φιλελεύθερος αλλά και ένας πολύ καλός γνώστης των ιδεών του διαφωτισμού. Το 1849 έφυγε από την Αθήνα για να αναλάβει πρέσβης της Μ.Β. στην Ελβετία. Παρών στη συζήτηση μεταξύ Καποδίστρια και Lyons ήταν ο 27χρονος αξιωματικός Δημήτριος Καλλέργης, ο υπασπιστής του Καποδίστρια. Αυτός την περιέγραψε στον στενό συνεργάτη του Καποδίστρια, τον 21χρονο τότε Νικόλαο Δραγούμη ο οποίος τη διέσωσε στα απομνημονεύματά του (Ιστορικαί Αναμνήσεις, 2η έκδοση, 1879).

Ο Δημήτριος Καλλέργης, συνταγματάρχης του ιππικού πλέον, θα πρωταγωνιστήσει στην εξέγερση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843 που θα υποχρεώσει τον Όθωνα να παραχωρήσει Σύνταγμα (δηλαδή το ξυράφι, σύμφωνα με τον Καποδίστρια) στους Έλληνες. Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος θα παραιτηθεί από την τελευταία του θητεία ως πρωθυπουργός, τον Σεπτέμβριο του 1855, όταν ο Όθων θα απαιτήσει να εκδιώξει τον Καλλέργη από την Κυβέρνησή του. Ο Lyons θα είναι παρών στα παρασκήνια της Εθνοσυνέλευσης του 1843-4 ενισχύοντας το αγγλικό κόμμα. Ο Μακρυγιάννης τον ονομάζει Λαγίνη και Λάγιονς, δεν τον συμπαθεί μεν αλλά θα του χαρίσει μια ολόκληρη σειρά των πολύτιμων εικόνων του Παναγιώτη Ζωγράφου!

O τυπικός Lyons όμως θεωρεί ότι η δωρεά αυτή ανήκει στη Βρετανία, όχι στον ίδιο. Θα τη χαρίσει, λοιπόν, στη Βασίλισσα Βικτώρια - σήμερα η σειρά βρίσκεται στο παλάτι του Windsor (διαβάστε οπωσδήποτε για το θέμα το κείμενο του Οδυσσέα Ελύτη στην "Αγγλοελληνική Επιθεώρηση" του 1946).

Στην εικόνα οι δύο συνομιλητές. Δεξιά ο Lyons σε φωτογραφία που έβγαλε τη δεκαετία του 1850 ο William Edward Kilburn (που τη δημοσίευσε το 1859) και αριστερά ο Καποδίστριας σε λιθογραφία του 1827 από τον Giovanni Boggi. Μόλις είχε εκλεγεί Κυβερνήτης της Ελλάδας. Η λιθογραφία του Boggi εκτίθεται στο Μουσείο Μπενάκη.]

Πηγή: Προσωπική σελίδα του Αριστείδη Χατζή στο Facebook